تاثیر روش های تدریس فعال بر خود مراقبتی و عزت نفس دانش آموزان ابتدایی با توجه به نقش میانجی تجربه یادگیری

چکيده
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر روش‌های تدریس فعال بر خودمراقبتی، عزت‌نفس و کیفیت تجربه یادگیری دانش‌آموزان پایه ششم دختر در ناحیه چهار شهر مشهد در سال تحصیلی 1404–1405 انجام شد. جامعه آماری شامل تمامی دانش‌آموزان پایه ششم بود و نمونه پژوهش شامل دو کلاس دخترانه بود که یک کلاس به عنوان گروه آزمایش (۲۷ نفر) و یک کلاس به عنوان گروه کنترل (۲۳ نفر) انتخاب شد. برنامه مداخله آموزشی مبتنی بر سبک تدریس فعال در گروه آزمایش اجرا شد. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت و پرسشنامه کیفیت تجارب یادگیری نیومن بودند که روایی و پایایی آن‌ها تأیید شده بود.
برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از دو سطح آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. در سطح استنباطی، پیش‌فرض همگنی واریانس با آزمون لوین بررسی شد و تحلیل کوواریانس چندمتغیره، آزمون t مستقل، روش آلفای کرونباخ و بازآزمایی جهت محاسبه ضریب پایایی انجام شد. تمامی تحلیل‌ها با نرم‌افزار SPSS نسخه ۲۱ انجام گرفت.نتایج نشان داد که روش‌های تدریس فعال تأثیر مثبت و معناداری بر خودمراقبتی (F=35.62, p<0.001, η²=0.44) و عزت‌نفس دانش‌آموزان (F=28.47, p<0.001, η²=0.38) دارد. همچنین، این روش‌ها کیفیت تجربه یادگیری دانش‌آموزان را بهبود بخشید (F=42.13, p<0.001, η²=0.50). تحلیل مسیر نشان داد که تجربه یادگیری نقش میانجی مهمی در انتقال اثر روش‌های تدریس فعال بر خودمراقبتی (β=0.55, p<0.001) و عزت‌نفس (β=0.49, p<0.001) ایفا می‌کند. بدین ترتیب، روش‌های تدریس فعال با ایجاد محیط یادگیری پویا، مشارکتی و حمایت‌کننده، مهارت‌های خودتنظیمی، توانایی‌های روانی و اعتمادبه‌نفس دانش‌آموزان را تقویت می‌کنند و اثرات مثبت مستقیم و غیرمستقیم قابل توجهی بر خودمراقبتی و عزت‌نفس آنان دارند.این یافته‌ها اهمیت استفاده از روش‌های تدریس فعال و طراحی محیط‌های یادگیری مشارکتی و فعال را برای ارتقای توانمندی‌های روان‌شناختی و مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان برجسته می‌سازند. واژه‌هاي كليدي: تدریس فعال، خودمراقبتی، عزت‌نفس، تجربه یادگیری، دانش‌آموزان ابتدایی.