تحلیل مفهوم قدرشناسی دربرنامه درسی اجراشده توسط معلمان مدارس دوره‌ی دوم ابتدایی تبادکان مشهد1404-1403ومقایسه آن با برنامه درسی قصدشده(کتب هدیه‌های آسمان،دوره دوم)

چکیده
اخلاق و ارزش‌های اخلاقی نقش بنیادینی در پیشرفت جوامع دارند و پرورش اخلاقی کودکان و نوجوانان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های رشد شخصیتی، همواره مورد توجه نظام‌های‌آموزشی بوده است. «قدردانی» به‌عنوان یک فضیلت اخلاقی مهم، در چهار حوزه ارتباط با خدا، خود، دیگران و طبیعت مطرح است. این پژوهش با هدف تحلیل مفهوم قدرشناسی در برنامه درسی اجراشده توسط معلمان مدارس دوره دوم ابتدایی تبادکان مشهد (سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۳) و مقایسه آن با برنامه درسی قصدشده در کتاب «هدیه‌های آسمان» دوره دوم ابتدایی انجام شد. پژوهش حاضر از نظر رویکرد، توصیفی–تحلیلی و از نظر روش، آمیخته (کیفی–کمی) بود. جامعه آماری پژوهش را معلمان دوره دوم ابتدایی منطقه تبادکان مشهد تشکیل دادند. ابزار گردآوری داده‌ها شامل مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته (برای بخش کیفی) و پرسشنامه محقق‌ساخته (برای بخش کمی) بود. روایی محتوایی پرسشنامه با تأیید متخصصان تأیید شد و پایایی آن نیز با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. داده‌ها با استفاده از تحلیل محتوای کیفی، و در بخش کمی با روش‌های آمار توصیفی و استنباطی مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها نشان داد که برنامه درسی قصد‌شده در کتاب‌های «هدیه‌های آسمان» بر پایه‌ی هشت مؤلفه‌ی اصلی شکل گرفته است: سلامت جسم و جان، اعتقادات دینی، میراث فرهنگی–انسانی، روابط خانوادگی، روابط اجتماعی، یادآوری موفقیت‌ها، نگرش معنوی، و محیط زیست. در مقابل، برنامه درسی اجراشده توسط معلمان عمدتاً بر جنبه‌های رفتاری و گفتاری تشکر تمرکز دارد. این تفاوت موجب شکل‌گیری شکاف اجرایی میان اهداف تربیتی قصد‌شده و واقعیت‌های کلاس درس گردیده است. یافته‌های کمی نیز گویای آن است که حدود ۶۸ درصد از معلمان سطح متوسطی از توجه به مؤلفه‌های قدردانی را در تدریس خود نشان داده‌اند، در حالی‌که تنها ۲۱ درصد به اجرای هدفمند فعالیت‌های مرتبط پرداخته‌اند. اجرای برنامه درسی قدردانی توسط معلمان، به دلیل محدودیت در روش‌های تدریس و تمرکز بر اخلاق کلامی، از عمق معنایی و ابعاد شناختی و عاطفیِ مورد نظر برنامه قصدشده فاصله گرفته است. این نتایج به ضرورت بازنگری در رویکردهای اجرایی و تدوین راهبردهای‌آموزشی عملی برای تقویت فضیلت قدردانی اشاره دارد.
واژگان کلیدی: برنامه درسی ملی، هدیه‌های آسمان، ارزش‌های اخلاقی، قدردانی، سپاسگزاری، دوره دوم ابتدایی، تبادکان مشهد.